MERHABA ARKADAŞLAR! Hepiniz hoş geldiniz!
Bugün buraya sizlere sadece yeni bir teknolojiyi anlatmaya gelmedim. Bugün burada, hayatınızı kolaylaştıracak, işlerinizi dönüştürecek bir akıl partnerini tanıtmaya geldim. Evet, partner diyorum çünkü bu anlattığım şey sizin yerinize çalışmayacak. Ama sizinle birlikte çalışırsa, bir anda çok daha hızlı, çok daha verimli ve çok daha stressiz çalışmaya başlayacaksınız!
Bugün konuşacağımız şey: Yapay Zeka. Ama panik yok! Teknik terim yok, programlama yok, kod yok. Bu eğitimde anlatılanları uygulayabilmek için mühendis olmaya gerek yok. Bilgisayar açabilen, WhatsApp kullanabilen, hatta benden daha iyi kedi videoları izleyebilen herkesin anlayabileceği ve kullanabileceği bir eğitim olacak!
Şimdi size bir soru sormak istiyorum: Dünya neden bu kadar hızlı değişiyor?
Düşünün… Bugün 15 yaşındaki bir çocuk, ödevini yaparken yapay zekâyla hazırlanıyor. Ama 35 yaşında bir memur, rapor yazarken hâlâ elle uğraşıyor. Peki neden o çocuk daha hızlı? Çünkü o, yapay zekayı bir araç olarak kullanıyor. Eğer biz o çocuğun hızına yetişemezsek, gün gelir o çocuk bizim yerimize karar verir. Yani mesele teknoloji değil. Mesele, kontrol bizde mi, değil mi?
Bugün bir vatandaş, internetten belediyeye şikayet yazıyor. Yarın bunu bir yapay zeka yazacak. Ama o şikayet formunu ilk karşılayan yine sizsiniz. Siz bu sistemin dışında kalırsanız, sistem size rağmen çalışır. Ama siz bu teknolojiyi öğrenirseniz, sistem sizinle birlikte çalışır! İşte bu yüzden, şimdi! Yapay zeka, artık bir lüks değil, rekabetçiliğin ve verimliliğin temel aracıdır. Özellikle kamu hizmetlerinde, vatandaş odaklı yaklaşımlar için YZ'den faydalanmak kaçınılmaz hale gelmiştir.
Yapay Zekâ (YZ): İnsan zekâsını taklit eden algoritmalar bütünüdür. Makinelere öğrenme, problem çözme, karar verme ve dil anlama gibi insana özgü bilişsel yetenekler kazandırmayı amaçlar.
Büyük Dil Modelleri (LLM): ChatGPT, Claude, Gemini gibi sistemlerdir. Metin anlama, üretme, özetleme, analiz etme ve hatta çeviri gibi karmaşık dil tabanlı işlevleri yerine getirirler. Geniş veri setleri üzerinde eğitilerek dilin yapısını ve anlamını öğrenirler.
Görsel YZ (Bilgisayar Görüşü): Midjourney, DALL·E gibi görsel üretim yapar. Ayrıca, fotoğraf ve video analizi, nesne tanıma, yüz tanıma gibi görsel verileri işleme yeteneklerine sahiptir.
Ses YZ: ElevenLabs, Play.ht gibi araçlarla metinden sese dönüştürme (TTS) veya sesten metne dönüştürme (STT) yapılabilir. Ses analizi, duygu tanıma ve doğal dil etkileşimi gibi alanlarda da kullanılır.
💡 Kullanılacak Model Önerisi ve Erişim Kolaylığı:
Temel versiyonların çoğu ücretsizdir ve sadece bir e-posta ile kayıt olunabilir.
Şimdi, "yapay zeka" deyince aklınıza ne geliyor? Belki Terminatör, belki Matrix, belki de Wall-E? (Gülümseyerek) Ama gerçek şu: Yapay zeka, bir robotun kafasında oturan bir şey değil. Aslında çok daha basit: Bir makinenin insan gibi düşünmeye, öğrenmeye, karar vermeye, hatta yaratıcı olmaya çalışması! Yapay zeka dediğimiz şey, kocaman bir bilgisayar değil. Kendi kendine düşünen bir robot da değil. Yapay zeka, özünde, veriden öğrenen yazılım demektir.
Peki veri ne demek? Şu an WhatsApp’ta yazdığınız her mesaj, bir veri. Belediyede tuttuğunuz her tutanak, her başvuru formu, bir veri. Hatta, Eskişehir'in o eşsiz simidiyle ilgili paylaştığınız her fotoğraf bile bir veri! Sokaktaki çöp toplama saatleri, bir veri. Eğer bilgisayar bu verilerden bir örüntü öğrenebiliyorsa, işte bu yapay zekadır!
En büyük yanlış anlama şu: Yapay zeka dendi mi herkesin aklına hemen robot geliyor. Ama aslında robot sadece bir ‘kasa’dır. Yapay zeka ise onun beyni olabilir – ama olmak zorunda da değildir. Yani yapay zeka dediğimiz şey görünmezdir. Bir uygulamanın, bir web sitesinin içinde çalışır. O yüzden robotlar değil, bilgisayar ekranları bize yapay zekayı getirir.
ChatGPT’yi düşünün. Bu bir yapay zeka. Ama ne eli var ne kolu. Sadece yazıyor. Ama öyle bir yazıyor ki... Toplantı tutanağını özetliyor, dilekçeyi yeniden düzenliyor, size e-posta yazıyor.
Yapay zeka insanlar gibi öğrenmez. Ona ne kadar çok örnek verirseniz, o kadar iyi tahmin yapar.
Mesela bir yapay zekâya 1000 tane dilekçe verirseniz, o ‘iyi yazılmış dilekçeyi’ kötüden ayırmayı öğrenir. Sonra siz ona yeni bir dilekçe yazdırmak istediğinizde, o öğrendiği örnekleri taklit ederek yeni bir şey üretir. Yani annemiz bize nasıl ‘bak şu yazı resmi, şu yazı çirkin’ dediyse, yapay zekâya da binlerce örnekle ‘bak bu güzel yazı’ diyorlar. O da öğreniyor. Ama bir farkla: Biz haftalarca öğreniyoruz. O, saniyede 1 milyon belge okuyor! Korkutucu değil mi? İşte bu hız, bizim en büyük yardımcımız olacak.
Yapay zeka serüvenimiz 1950’lerde, İngiliz matematikçi Alan Turing’in şu soruyu sormasıyla başladı: "Makine düşünebilir mi?" Ve bu soruya cevap bulmak için Turing Testi’ni önermiş. Test şöyle: Bir insan, bir makineyle sohbet ediyor. Eğer insan, karşıdakinin makine mi yoksa insan mı olduğunu anlayamıyorsa — işte o zaman makine "düşünüyor" demektir.
Turing, bilgisayarın sadece hesap makinesi olmadığını, düşünebilecek bir varlık olabileceğini ilk kez ciddi şekilde savunan kişiydi. Ama o yıllarda bilgisayarlar, bir buzdolabından daha büyük, bir çaydanlıktan daha güçlüydü. 😅 O yüzden, yapay zekanın gelişimi, yıllarca "yazılım hayal, donanım gerçek" diye ilerledi.
Peki sonra neler oldu? Hızlıca bir zaman tüneline girelim:
Şimdi size yapay zeka nedir, ne değildir, onu anlatacağım. Ama önce küçük bir anlaşma yapalım: Bu bölümde hiçbir şey ezberlemeyeceğiz. Tek amacımız: Aklımızda bir model oluşturmak. Yani bundan sonra karşılaştığınız her yapay zekâyı tanıyabilmeniz için size bir ‘gözlük’ vereceğim. Hızlıca bu gözlüğün merceklerine bakalım:
Demiştik ya, her yapay zeka aracı aynı işi yapmaz. Bazısı araştırmacı gibi detaylı veri bulur, bazısı yaratıcı metin üretiminde şahane, bazısı kısa hızlı cevaplar verir. Tıpkı mutfaktaki bıçaklar gibi: biri doğrar, biri oyma yapar, biri sadece ekmek keser. İşte şimdi o bıçak setini tanıyalım ve Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi olarak sizin hangi bıçağı ne zaman kullanacağınızı görelim!
Bir LLM, devasa bir metin arşivinden öğrenmiş bir algoritma olarak düşünülebilir. İnsan dilini taklit eder, ancak onu "anlamaz"; yalnızca "en olası kelimeyi tahmin eder". Örneğin, "Ali sabah okula ____" gibi bir cümlede, model milyonlarca benzer cümleden bu örüntüyü öğrendiği için "gitti" kelimesini tahmin eder. Ancak, "Ali sabah okula uzay mekiğiyle döner siparişi vererek…" gibi anlamsız çıktılar da üretebilir.
LLM'ler mantıksal kuralları uygulamaz; bunun yerine örüntü tanırlar. Bir insan veya geleneksel bir yazılım "Eğer A doğruysa, B de doğrudur" gibi kuralları uygulayarak mantıksal çıkarım yaparken, LLM'ler bu tür açık kuralları bilerek takip etmezler; içlerinde bir "mantık motoru" yoktur. Mantıklı görünen bir cümleyi, daha önce milyarlarca kez benzer cümleleri gördükleri için yazarlar.
LLM'ler, Wikipedia, haberler, kitaplar, Reddit, StackExchange, Netflix, kodlar ve bilimsel özetler gibi çok geniş veri setlerinden öğrenirler. Ancak, çoğu modelde 2023 sonrası veriler eksik olabilir ve bazen yerel bağlamı (örneğin Eskişehir'deki etkinlikler gibi) hiç bilmeyebilirler. Bu durum, güncel ve yerel konularda "halüsinasyon" riskini artırır.
"Halüsinasyon" (Uydurma), bir LLM'nin yüksek bir güvenle ifadeler üretmesi, ancak bu bilgilerin doğruluğunun şüpheli veya tamamen uydurma olması durumudur. Örneğin, bir LLM kendinden emin bir şekilde "Eskişehir'de tramvay ilk kez 1977 yılında çalışmaya başlamıştır" diyebilir, oysa böyle bir iddia tamamen uydurma olabilir. Bu durumun önüne geçmek için her zaman YZ çıktısını kontrol etmek ve teyit etmek kritik öneme sahiptir.
En popüler, en tanınan!
“6 yaş çocuklarına yönelik Odunpazarı Evleri’nin tarihini anlatan kısa bir hikâye yaz. Dili sade olsun, eğlenceli 3 diyalog eklensin. Hikaye sonunda çocuklara sorulacak 2 soru ekle.”
“Aşağıdaki metni kamuya yönelik sadeleştir. Gereksiz bürokratik cümleleri çıkar. Vatandaşın anlayacağı dille yaz. Metni başlıklar ve maddeler halinde düzenle.”
“Eskişehir Botanik Bahçesi’nde yapılacak ilkbahar festivali için 150 kelimelik, neşeli ve davetkar bir basın bülteni taslağı oluştur. Hedef kitle aileler ve doğaseverler.”
Araştırma ve belge analizi canavarı!
“Yüklediğim PDF’deki ‘tarihi yapılar’ ile ilgili tüm verileri çek. Hangi bina, hangi tarihte koruma altına alınmış? Listele. Ayrıca, restorasyon maliyetlerine dair bir özet tablo oluştur.”
“Aşağıdaki metinde geçen hukuki terimleri sade vatandaşın anlayacağı dile çevir ve her birinin kısa tanımını yap: [Hukuki metin buraya yapıştırılır].”
Veri tarama, güncel içerik ve görsel üretme kralı! Google’ın gücüyle destekli, arama motoruyla entegre.
“Eskişehir’de en çok ziyaret edilen 5 tarihi yapı hangisidir? Google verilerine göre listele. Her biri için 2 cümlelik açıklama ver ve tahmini ziyaretçi sayılarını ekle.”
“Şu fotoğrafı analiz et: Ne görüyorsun? Bu bir kültürel yapı mı? Eğer öyleyse, hangi döneme ait olabilir ve tipik özellikleri nelerdir?” (Gemini’a görsel yüklenebilir)
“Eskişehir’in yerel basınında son 1 haftada ‘kültür sanat etkinlikleri’ hakkında çıkan haberleri özetle ve en dikkat çekici 3 tanesini belirle.”
Okuma, özetleme ve uzun belge yönetiminde efendi!
“Aşağıdaki kurul tutanağından, sadece Eskişehir ile ilgili kararları çıkar. Her kararın tarihi ve alınan aksiyonları belirt. Ayrıca, bu kararların şehir planlamasına olası etkilerini kısaca değerlendir.”
“Yüklediğim mevzuat metnini oku ve halkın en çok merak edeceği 5 soruyu ve cevaplarını madde madde listele. Cevapları sade bir dille yaz.”
“Yabancı bir yatırımcıya sunulacak Eskişehir’deki tarihi koruma alanları hakkındaki raporu özetle ve ana fırsatları vurgula.”
Kısa, hızlı, gündem takibi – ama biraz ‘alaycı’! X (eski Twitter) ile entegre, biraz daha "sarkık", biraz daha sert. Elon’un felsefesine göre, "doğruyu söylemek" önemli, popüler olmaya değil.
“Eskişehir’in tarihi tramvay hattı hakkında mizahi bir tweet dizisi yaz. Maksimum 4 tweet. Gençler okusun, ilgilensin. #EskisehirTramvay #TarihiDokunus gibi hashtagler kullan.”
“Eskişehir’in ikonik çiğ böreği hakkında sosyal medyada viral olabilecek, gençlerin dikkatini çekecek 3 kısa ve esprili metin öner.”
Unutmayın, birinci kuralımız: Her zeka aynı zeka değil. Ne ürettirmek istiyorsanız, doğru aracı seçin. Yoksa süpermarket poşetiyle beton taşımaya çalışırsınız—taşmaz.
Yapay zekaya sadece "bir duyuru yaz" demekle iş bitmez. İyi prompt yazmak, iyi bir öğretmen gibi yönlendirmek demek. Yapay zeka doğru çalışması için doğru sorular sormanız gerekiyor. Yani bu eğitimin en büyük amacı: doğru sormayı öğrenmek! Bu alana "Prompt Engineering" denir ve YZ'den maksimum verim almanın anahtarıdır.
Bu kuralı adınız gibi öğrenin, hayatınızı kolaylaştıracak!
“Eskişehir’in 1920’lerdeki sokak hayatını anlatan 100 kelimelik bir metin yaz. [Kapsam: metin, uzunluk: 100 kelime] Ton nostaljik ve şiirsel olsun. [Kurgu: nostaljik, şiirsel] 40’lı yaşlardaki bir hemşerimize hitap ediyormuş gibi yaz. [Kitle: 40'lı yaşlar, hemşeri] Sosyal medyada paylaşılacak." [Kanal: Sosyal Medya]
👉 İşte bu, işe yarayan bir prompt. Ne kadar net ve detaylı olursanız, o kadar iyi sonuç alırsınız.
Farklı Bir Örnek: “Belediye olarak düzenlediğimiz ‘Çevre Temizliği Kampanyası’ için lise öğrencilerine yönelik, bilgilendirici ama onları sıkmayacak, 3 maddelik bir afiş metni hazırla. Metinde ‘gelecek nesillere temiz çevre bırakma’ vurgusu olsun. Afişte kullanılacak 2 slogan öner.”
| Kural (Rule) | Açıklama (Explanation) | Örnek (Example) |
|---|---|---|
| 🎯 Amaç Belirle | Ne istediğini açıkça ve spesifik olarak belirt. | “Özetle”, “Detaylı yaz”, “Yorum yap”, “Karşılaştır”, “Fikir ver” |
| 🧱 Bağlam Ver | Konuyu ve çerçeveyi netleştir. Yeterli arka plan bilgisi sağla. | “Türkiye’de, Belediye politikaları çerçevesinde…”, “2024 yılı verilerine göre…”, “Eskişehir’in tarihi dokusu bağlamında…” |
| 🗂️ Format Belirt | Çıktının biçimini iste. (Liste, tablo, paragraflar, diyalog vb.) | “Madde madde yaz”, “Tablo halinde”, “Akademik dilde”, “Senaryo formatında” |
| 📚 Kaynak İste / Kısıtla | Güvenilirlik kontrolü için kaynak iste veya belirli kaynaklarla kısıtla. | “Akademik kaynak göstererek açıkla”, “Mevzuata göre yaz”, “Yüklediğim belgeyi referans alarak cevapla” |
| 🔁 Geliştir & Düzelt | Tek seferde yetinme. İlk çıktıyı beğenmezsen düzeltme/geliştirme iste. | “Şimdi bunu daha sadeleştir”, “Bu metni daha teknik yap”, “Şu bölümü 50 kelimeye indir”, “Daha mizahi bir ton kullan” |
| 👤 Rol Belirle | Yapay zekanın hangi rolü üstlenmesini istediğini söyle. | “Sen bir tarihçi gibi yaz”, “Bir gazeteci gibi haber metni oluştur”, “Bir çocuk eğitimcisi rolünde cevap ver” |
| ⛔ Kısıtlamalar Koy | Nelerden kaçınması gerektiğini belirt (örn. hassas konular, belirli kelimeler). | “Asla siyasi yorum yapma”, “Şu kelimeleri kullanma”, “Sadece olumlu ifadeler kullan” |
Şimdi gelelim can alıcı noktaya: Sizin işlerinize! Sizler sadece binaların değil, kentin hikâyesinin, anılarının, ruhunun koruyucularısınız. Yapay zeka, bu hikâyeyi daha güçlü, daha erişilebilir, daha eğlenceli yapmanıza yardımcı olabilir. Yapay zekâ dediğimiz şey, aslında çok akıllı bir asistan. Size soru sorduğunuzda yanıt veriyor, verdiğiniz veriyi analiz ediyor, uzun metinleri özetliyor, yazdığınız resmi metni sadeleştiriyor, ellerinizle saatlerce uğraşacağınız bir işi 2 dakikada çıkarıyor.
Peki somut olarak ne yapabiliriz? Hadi örneklerle inceleyelim:
Artık yapay zeka ile kendi masal kitabınızı çıkarabilirsiniz. Hatta çocuklarla birlikte yazabilirsiniz! Bu sayede Eskişehir'in kültürel mirasını çocuklara daha eğlenceli ve etkileşimli bir şekilde aktarabilirsiniz. (Önerilen Model: ChatGPT)
“Pamuk Prenses masalını Eskişehir’de geçecek şekilde yeniden yaz. Şatoda geçsin masal. Cüceler ise lületaşı işçileri olsun. Masal 7 yaşındaki çocuklara uygun olsun. Bölüm bölüm yaz. Her bölüm sonunda çocukların ilgisini çekecek 1 soru sor.”
“4–6 yaş çocuklarla yapılacak drama atölyesi için, 10 dakikalık etkileşimli masal yaz. Hikâyeye ara verip çocuklara ‘şimdi ne olsun?’ diye sorulabilecek 3 noktaya sahne yerleştir. Hikâye doğa sevgisi temalı olsun ve Porsuk Çayı’ndan esinlensin.”
“Kırmızı Başlıklı Kız masalını, ‘Geri Dönüşüm ve Doğa Sevgisi’ temasıyla yeniden yaz. Kurt, doğayı kirleten bir fabrika yöneticisi olsun. Hikâye 5–9 yaş grubuna uygun olsun. Eskişehir’in yeşil alanlarına göndermeler içer.”
“Eskişehir’in gizemli yeraltı tünelleri hakkında, 8-12 yaş çocukları için heyecanlı ve eğitici bir macera hikayesi yaz. Hikayede tarihi figürler ve Eskişehir’e özgü mekanlar (Odunpazarı, Kurşunlu Külliyesi) geçsin. 3 ana karakter belirle ve kısa diyaloglar ekle.”
Ekstra Fikirler:
Yapay zeka size sadece masal değil, komple bir atölye planı çıkarır. Bu sayede eğitimciler ve etkinlik koordinatörleri için büyük zaman kazancı sağlanır. (Önerilen Model: ChatGPT)
“6–8 yaş grubu çocuklarla yapılacak, ‘Tarihi Kahramanlar’ temalı 40 dakikalık drama etkinliği planı yaz. Isınma oyunu, ana sahne çalışması ve kapanış oyunlarını yaz. Malzeme listesi ve öğretmenin dikkat etmesi gereken notları da belirt. Eskişehir’den örnek kahramanlar ekle.”
“Eskişehir’in ilk tramvay hattı hakkında çocuklara drama etkinliği yaptırmak istiyorum. 5 dakikalık bir hikâye uydur, ardından çocukların canlandırabileceği 3 kısa sahne öner. Her sahne için karakterlerin basit repliklerini yaz.”
“Yetişkinlere yönelik ‘Lületaşı İşlemeciliği’ atölyesi için 2 saatlik bir plan hazırla. Giriş, malzeme tanıtımı, adım adım yapım süreci, örnek gösterim ve katılımcı çalışması bölümlerini detaylandır. Atölye sonunda katılımcılara verilecek kısa bir sertifika metni taslağı da ekle.”
Yapay zeka ile ne tür içerikler oluşturabileceğinize bakın: Tematik oyunlar ve bulmacalarla kentin tarihini ve kültürünü daha geniş kitlelere ulaştırabilirsiniz. (Önerilen Model: ChatGPT, Gemini)
“6–10 yaş arası çocuklarla yapılacak, Eskişehir’in tarihi yerlerini öğretmeyi amaçlayan basit bir kart oyunu tasarımı yap. Kurallarını yaz. Oyun kartlarında hangi bilgiler (mekanın adı, kısa tarihi, önemi) yer almalı, listele.”
“Eskişehir’in önemli tarihi yapılarına dair 10 soruluk bilgi yarışması hazırla. Her soru 4 şıklı olsun. Yaş grubu: 9–12. Bilgiler doğru, sade ve eğlenceli dille verilsin. Cevap anahtarını ayrı bir bölümde sun.”
“Masal Şatosu’nda 1 haftalık tematik etkinlik programı oluştur. Her gün farklı tema olsun (tarih, doğa, sanat, uzay...). Her güne 1 oyun, 1 etkinlik ve 1 hikâye öner. Temaların Eskişehir ile bağlantısı olsun.”
“Eskişehir şehir merkezinde düzenlenecek bir ‘Tarihi Hazine Avı’ oyunu için 5 durak ve her durakta çözülmesi gereken kısa bir bilmece veya görev oluştur. Hedef kitle genç yetişkinler (18-25 yaş). Oyunu oynarken öğrenmelerini sağlayacak tarihi bilgiler ekle.”
İsterseniz çocuklarla birlikte yapay zekâyı kullanabiliriz. Görev dağılımı gibi düşünün: Çocukların yaratıcılığını YZ'nin üretim gücüyle birleştirerek yenilikçi atölyeler tasarlayın. (Önerilen Model: ChatGPT)
“Bir hikâyeye başlayacağım. Çocuklar devamını söyleyecek. Lütfen bana her seferinde bir paragraf yaz ve sonunda ‘Sence sonra ne olmuş olabilir?’ diye sor ve 3 farklı olası seçenek sun.”
“Raporlama artık eziyet değil, 5 dakikalık iş.” Resmi yazışmalar, uzun raporlar ve teknik belgelerle boğuşmak yerine, yapay zekayı bir asistan olarak kullanabilirsiniz. Bu, hem zaman kazandırır hem de hata oranını azaltır. (Önerilen Model: Claude, DeepSeek, Gemini)
“Yüklediğim 30 sayfalık ‘Kentsel Dönüşüm Raporu’nu oku. Rapordaki Eskişehir’i ilgilendiren ana kararları ve potansiyel etkilerini 5 maddede özetle. Maddeler kısa ve anlaşılır olsun.” (Claude veya DeepSeek)
“Aşağıdaki toplantı tutanağından, ‘yapılacaklar listesi’ çıkar. Her madde için sorumlu kişiyi ve son tarihi belirt. Ayrıca, tutanağın genel havasını özetle.” (Claude veya ChatGPT)
Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi sadece binaların değil, bugünü anlatır, geleceği de şekillendirir. Sergiler, kültür günleri, festivaller, broşürler, sosyal medya içerikleri… Hepsi halkın temas ettiği vitrin işleridir. Ve işte burada, yapay zeka sizin kreatif ajans arkadaşınız olur. Hem de maaş istemeden, izin almadan, kahve molası vermeden! 😏
Sergi açıyorsunuz. Panolarda yazılar, girişte tanıtım metni, dijital rehber içerikleri… Bunların hepsini yapay zeka ile oluşturabilirsiniz. (Önerilen Model: ChatGPT, Claude)
“Eskişehir’de ‘Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Kent Değişimi’ adlı sergi için, 300 kelimelik bir açılış yazısı yaz. Akademik tonla başlasın ama halka hitap etsin. Girişte sergi fikrini açıkla, ortada tarihi dönemi özetle, sonunda ziyaretçiye duygu ver. Özellikle demiryolu ve sanayi etkisine değin.”
“Sergideki şu esere sesli anlatım metni hazırla: [Eserin adı ve özeti]. 1 dakikalık anlatım olacak. Dil sade, açıklayıcı ve akıcı olsun. Ziyaretçiye ‘daha yakından bak’ dedirtecek detaylar ver. Metni bir tiyatro oyuncusunun seslendireceği gibi yaz.”
“Serginin küratörü olarak yazılmış gibi 150 kelimelik bir not hazırla. ‘Bu sergi neden şimdi açıldı, ne anlatıyor, kimler ilham kaynağı oldu?’ sorularına cevap ver. Metin, serginin Eskişehir’in kimliğine katkısını vurgulasın.”
“‘Geçmişten Gelen Oyuncaklar’ sergisi için 7-10 yaş arası çocukların anlayacağı dilde, 50 kelimelik bir pano metni yaz. Metinde 3 soru ve 1 emoji olsun. Oyuncakların tarih boyunca nasıl değiştiğini basitçe anlat.”
Her etkinliğin tanıtımı, her paylaşımın metni yapay zeka ile daha güçlü olur. Size içeriği verin, hangi platformda paylaşacağınızı söyleyin, hedef kitleyi belirtin—gerisini yapay zeka halleder. (Önerilen Model: ChatGPT, Gemini, Grok)
“Atölye: Masal Şatosu’nda Çocuklarla Drama. Tarih: 12 Ağustos, saat 14:00. Yer: Masal Şatosu. Yaş grubu: 5–9. Ücretsiz. Instagram için duyuru metni yaz. Eğlenceli, emoji destekli, aileleri davet eden bir ton kullan. Etkileşimi artırmak için 2 soru ekle.”
“Eskişehir’in en eski sokaklarından biri olan ‘Hamamyolu Caddesi’ni tanıtmak istiyorum. Twitter’da 4 parçalık bilgi dizisi yaz. Her tweet kısa, dikkat çekici, tarihsel bilgi içeren ama sıkıcı olmayan bir tonla yazılsın. Hashtag önerileri de ver. #Eskişehir #Hamamyolu #TarihiSokaklar gibi.”
“Etkinlik tanıtım videosu için sunucunun söyleyeceği 30 saniyelik bir açılış metni yaz. Konu: Kent Müzesi’nin yeni açılan ‘Eskişehir Belleği’ bölümü. Tüm yaş gruplarına hitap etsin ve merak uyandırsın.”
“Belediye olarak düzenlenecek ‘Eskişehir Gastronomi Festivali’ için Facebook etkinlik sayfası açıklaması hazırla. Tarih, yer, ana etkinlikler (konserler, yemek atölyeleri, yöresel lezzet stantları), katılım ücreti (varsa) ve aile dostu özelliklerini vurgula. Katılımcıları etiketlemeye ve paylaşmaya teşvik eden bir dil kullan.”
Tasarımcınız varsa metni yapay zekadan alıp tasarıma verin. Tasarımcınız yoksa Canva + AI ikilisi işinizi çözer. Hızlı ve etkili görsel iletişim materyalleri oluşturun. (Önerilen Model: ChatGPT)
“Seyitgazi Tarih Yürüyüşü etkinliği için kısa ve etkileyici afiş metni yaz. Slogan olsun, tarih – yer bilgisi verilsin. Kısa ama heyecan uyandırsın. ‘Tarihin İzinde Bir Yolculuk!’ gibi bir ana başlık öner.”
“Eskişehir’in tescilli yapıları hakkında 3 katlamalı broşür için içerik yaz. Her bölüme ayrı başlık ver. Girişte ‘neden koruyoruz?’, ortada ‘örnek yapılar’, sonda ‘ziyaret önerileri’ olsun. Broşürün ön yüzü için dikkat çekici bir başlık ve kısa bir giriş metni ekle.”
“Belediye binası girişindeki dijital ekranlar için, yaklaşan ‘Uluslararası Seramik Festivali’ni tanıtan kısa, döngüsel bir metin hazırla (maksimum 30 kelime). Canlı renkler ve yaratıcılığı vurgula.”
Etkinlik yaptınız, formlar geldi. Yüzlerce cümle var, herkes başka bir şey yazmış. Kafanız yanmadan çözmek istiyorsunuz. YZ, bu tür yapılandırılmamış veriyi analiz ederek size hızlıca içgörüler sunar. (Önerilen Model: Claude, DeepSeek, Gemini)
“Etkinlik sonrası gelen 128 adet geri bildirim cümlesi aşağıdadır: [Cümleleri buraya yapıştır]. En sık tekrar eden memnuniyet ve şikayet konularını gruplandır. Grafik önerisi ver (örn: pasta grafiği). Genel memnuniyet oranını yüzdeyle tahmin et ve gelecek etkinlikler için 3 iyileştirme önerisi sun.”
“Katılımcıların etkinlik hakkındaki açık uçlu yorumlarını (aşağıda) duygu analizi yaparak sınıflandır (pozitif, negatif, nötr). En çok hangi anahtar kelimelerin tekrar ettiğini belirt.”
Etkinlik yapıldı, medya duyurusu gerek. Basın bültenlerini ve haber metinlerini profesyonel bir dille hızla hazırlayın. (Önerilen Model: Claude, ChatGPT)
“Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi olarak düzenlenen ‘Bir Mahallenin Hafızası’ sergisi sonrası, yerel basına gönderilecek 300 kelimelik bir haber metni hazırla. Kim, ne zaman, nerede, ne yaptı? Bu sorular net, dil sade, haber formatında olsun. Belediye başkanının sergi hakkındaki olumlu bir sözünü de ekle.”
“Belediyemizin web sitesi için ‘Eskişehir’de Kültür Sanat Sezonu Başlıyor’ başlığı altında 250 kelimelik bir haber metni yaz. Yeni sezonda öne çıkan 3 etkinliği (konser, tiyatro, sergi) kısaca tanıt. Vatandaşları katılıma davet eden bir çağrı cümlesi ekle.”
Bu bölümde öğrendiğimiz şey şu: Yapay zekâ yalnızca arka planda dosya işleriyle ilgilenmez. Kameranın önüne çıkar, mikrofonu alır, kürsüye konuşma yazar. Ve hepsini sizin isminizle yapar. Bir cümleyle: Sizi sadece görünür kılmaz, etkileyici de kılar!
Eskişehir’in zengin tarihi ve kültürel mirasını modern teknolojilerle buluşturarak daha geniş kitlelere ulaştırabilirsiniz. Yapay zeka, bu dönüşümün itici gücü olacaktır.
“Eskişehir Kalesi’nin 13. yüzyıldaki halini betimleyen, 3 boyutlu modellemede kullanılabilecek detaylı bir açıklama metni yaz. Mimari özelliklerini, kullanılan malzemeleri ve çevresel unsurları belirt.” (ChatGPT)
“Yüklediğim fotoğrafı incele. Bu tarihi çarşının geçmişteki canlılığını yansıtan, sesli rehberde kullanılabilecek 45 saniyelik bir metin oluştur. Metinde o döneme ait günlük yaşamdan detaylar olsun.” (Gemini Vision + ElevenLabs)
“Her festival, veriyle şekillensin.” Büyük etkinliklerin planlanması ve yönetimi karmaşık olabilir. Yapay zeka, fikir aşamasından uygulamaya kadar her adımda size destek olabilir.
“Eskişehir’de düzenlenecek ‘Uluslararası Halk Oyunları Festivali’ için 3 günlük detaylı bir program taslağı hazırla. Programda açılış töreni, gösteriler, atölye çalışmaları ve kapanış yer alsın. Her gün için ana etkinlikleri belirt ve tahmini saat aralıkları ekle.” (ChatGPT)
“Yılbaşı döneminde Eskişehir’de düzenlenecek ‘Işık Festivali’ için potansiyel 10 sponsor firmayı ve her biri için neden sponsor olmaları gerektiğine dair kısa bir gerekçe yaz.” (Gemini)
Müzeler, geçmişi geleceğe taşıyan kurumlar. Yapay zeka ile müze deneyimini kişiselleştirin, erişilebilirliği artırın ve operasyonel verimliliği yükseltin.
“Eskişehir Eti Arkeoloji Müzesi’ndeki Hitit dönemine ait bir çömlek için 3 farklı dilde (Türkçe, İngilizce, Almanca) 100 kelimelik bir açıklama metni hazırla. Metinde çömleğin yapılış tekniği, kullanım amacı ve dönemin kültürel önemi yer alsın.” (ChatGPT)
“Müzemizde 8-10 yaş grubu çocuklar için ‘Tarihi Objeler Konuşuyor’ temalı interaktif bir oyun senaryosu tasarla. Çocukların objelere soru sorup, YZ’nin obje adına cevap vermesini sağlayacak bir diyalog akışı oluştur.” (ChatGPT)
Yapay zeka, toplumsal katılımı teşvik etme ve vatandaşları kültürel mirasın korunmasına dahil etme süreçlerinde de bir köprü görevi görebilir.
“Eskişehir’in Tepebaşı ilçesine özel, mahalle sakinlerine dağıtılacak, 2 sayfalık bir yerel tarih broşürü metni yaz. Broşürde mahallenin kuruluşu, önemli şahsiyetleri ve 3 ikonik binası hakkında kısa bilgiler yer alsın.” (ChatGPT)
“Gönüllü turizm elçileri için ‘Eskişehir Hakkında Bilinmesi Gereken En İlginç 5 Gerçek’ konulu, akılda kalıcı bir bilgi kartı metni oluştur. Metin kısa ve etkileyici olsun.” (ChatGPT)
“Plan ve ruhsat belgeleriyle boğuşmayı bırak, yapay zekâya özetlettir.” Kamu bürokrasisinde yoğun olan hukuki ve planlama süreçlerinde yapay zeka, zaman kazandıran ve hata payını azaltan bir yardımcıdır.
“Yüklediğim imar planı değişikliği teklifini incele. Teklifin Eskişehir’in tarihi Odunpazarı bölgesine olan olası etkilerini, hem pozitif hem de negatif yönleriyle değerlendir. Belediyenin yasal yükümlülüklerini de belirt.” (Claude veya DeepSeek)
“Aşağıdaki Koruma Kurulu kararını oku ve kararda yer alan ‘koruma’ ve ‘restorasyon’ kelimelerinin geçtiği tüm cümleleri listele. Her cümlenin yanına ilgili madde numarasını ekle.” (DeepSeek)
Eskişehir’in eğitim ve bilim merkezlerinde yapay zeka, öğrenmeyi daha interaktif ve kişisel hale getirebilir.
“Sabancı Uzay Evi’nde 10-14 yaş grubu için ‘Güneş Sistemi Keşfi’ adlı 30 dakikalık interaktif bir sunum metni hazırla. Metin, çocukların soru sorabileceği ve yanıt alabileceği noktalar içersin. Eğlenceli benzetmeler ve ilginç bilgiler kullan.” (ChatGPT)
“VR simülasyonu için, 1950’lerin Eskişehir Garı’nın günlük yaşamını anlatan, senaryo tabanlı bir metin yaz. Metinde döneme ait sesler, görüntüler ve insan etkileşimleri için ipuçları olsun.” (ChatGPT)
Yapay zeka, sadece içerik üretmekle kalmaz, aynı zamanda eğitim ve atölyelerin tasarımını ve uygulamasını da zenginleştirir. Vatandaşlara yeni beceriler kazandırın.
“55 yaş üstü vatandaşlar için düzenlenecek ‘Eskişehir Anıları: Dijital Hikaye Atölyesi’ için bir ders planı hazırla. Plan, YZ'yi (ChatGPT) kullanarak kişisel anıların nasıl metne dönüştürüleceğini ve düzenleneceğini içersin. Atölye sonunda katılımcıların basit bir dijital albüm oluşturmasını sağla.” (ChatGPT)
“Lise öğrencileri için ‘YZ Destekli Şehir Rehberi Uygulaması Geliştirme’ atölyesi için bir müfredat taslağı hazırla. Müfredatta prompt yazma, YZ görsel üretimi, temel haritalama ve içerik entegrasyonu konuları yer alsın. Atölye süresi 3 gün, günde 4 saat.” (ChatGPT)
Şimdi biraz daha ileri gidelim. Sadece sohbet etmekle kalmayacağız. Kendinize özel yapay zeka asistanları yaratabilirsiniz. İşte bu da, yapay zekanın "asıl gücüne" ulaşmanın yolu. Bu kişisel asistanlar, sizin tekrar eden görevlerinizi öğrenir ve belirli uzmanlık alanlarında size özel çözümler sunar.
ChatGPT Plus kullanıyorsanız (ücretli versiyon), GPT Marketplace diye bir yer var. Ama daha güzeli: Kendiniz bir GPT yaratabilirsiniz. Yani bir tür özel asistan, ama konusu sizin işinize özel.
"Bu asistan, Eskişehir Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi çalışanlarına yardımcı olacak. Etkinlik duyurusu, basın bülteni, çocuk etkinliği senaryosu, restorasyon raporu özetleme, tarihi bina bilgi kartı, yabancı dil çevirisi gibi görevleri yapacak. Tonu samimi, resmiyete yakın ama sıcak olacak. Türkçe konuşacak. Görsel analizi istenirse, görselleri inceleyip yorum yapacak. Özellikle Eskişehir’in yerel tarihine ve kültürel mirasına odaklanacak."
Ve bitti! Artık sizin "Kent Hikayecisi GPT" adında bir asistanınız var. İsmini "Masal Makinesi" de koyabilirsiniz! 😄 Bu GPT'ye özel dosyalar yükleyerek de bilgi tabanını genişletebilirsiniz.
Artısı: Bu GPT’leri arkadaşlarınıza bile paylaşabilirsiniz. Bir tıkla, tüm daire kullanmaya başlar! Bu, departman içi bilgi paylaşımını ve verimliliği artırır.
Google’ın yapay zekası Gemini, "Gems" diye bir özellik sunuyor. Aslında kaydedilmiş prompt kalıpları. Yani bir kere yazıyorsunuz, sonra sadece bir tıkla kullanıyorsunuz. Tekrarlayan görevler için zaman kazandırır.
"Eskişehir Müzesi'nde 6. sınıf öğrencileri için 45 dakikalık bir eğitmen rehberliği yaz. 3 eser seç, her birini 5 dakikada anlatılacak şekilde açıklamalı, çocuklara soru sorulacak şekilde olsun. Eğlenceli, etkileşimli bir dil kullan. Konu: Eskişehir’deki arkeolojik buluntular."
Sonra sadece: "Müze eğitimi hazırla" derseniz, hemen üretir.
"Bu teknik raporu, belediye başkan yardımcısının anlayacağı şekilde 3 maddeyle özetle. Her maddenin başına bir emoji ekle. Sonra 'mahalle sakinlerine nasıl anlatılır?' önerisi ekle, dil sade ve güven verici olsun."
"Bugünkü etkinlikten bir Instagram hikayesi yaz. Başlık, 1 cümle açıklama, 3 emoji, çağrı cümlesi (örneğin: 'Sen de gel!'). Ton: Neşeli, samimi, yerel lezzet vurgulu. #Eskişehir #KültürEtkinliği gibi hashtagler ekle."
"Bugünkü etkinlik veya önemli duyuru hakkında yerel basın için 5 farklı, dikkat çekici ve özlü haber başlığı oluştur. Başlıklar clickbait olmasın, bilgilendirici olsun."
Artısı: Bu "Gems"leri telefonunuzdan da açıp, anında içerik üretebilirsiniz. Fotoğraf çekip, "Bu için bir Instagram yazısı yaz" derseniz, hemen yapar. Mobil cihazlarda hızlı işlem yapma yeteneği çok pratiktir.
Claude’un en güçlü yanı: uzun projeleri yönetebilmesi. ChatGPT veya Gemini gibi sadece bir cevap vermekle kalmıyor, bir dosya gibi davranıyor. "Projects" (Projeler) özelliğiyle, bir etkinliğin tüm sürecini orada yönetebilirsiniz. Bu özellik, büyük çaplı organizasyonlar ve detaylı çalışmalar için idealdir.
“Bu etkinlikten sonra bir teşekkür yazısı yaz. Katılımcılara, gönüllülere ve medyaya gönderilecek, farklı tonlarda 3 versiyon oluştur.”
“Bu fotoğrafları açıklayan 3 Instagram yazısı oluştur, her birinde etkinliğin farklı bir yönünü vurgula.”
“Etkinlik raporunu 5 başlıkla düzenle ve ana başarı göstergelerini (KPI'lar) vurgula.”
Claude, her şeyi bir arada tutar, bağlamı kaybetmez ve sizin için projenin her aşamasını yönetebilir.
Tüm fikirleri, isim önerilerini, hedef kitle analizini, basın stratejisini, güvenlik protokollerini, bütçeyi ve tanıtım materyallerini bir "Project"ta toplarsınız.
Artısı: Hiçbir bilgi kaybolmaz. Yıl sonu raporu için bile geri dönüp, tüm süreci özetletebilirsiniz. Proje yönetimi ve kapsamlı belge işleme yeteneği, karmaşık belediyecilik projelerinde büyük kolaylık sağlar.
Şimdi, gerçek hayattan, belediye çalışanlarına özel 10 kullanım hikayesi. Bu örnekler, YZ'nin günlük iş akışınıza nasıl entegre olabileceğini gösteriyor:
“Bugün saat 14.00’te Kültür Evi’nde geleneksel ebru atölyesi var. 10-15 yaş arası çocuklar için. Ücretsiz. Katılım için ön kayıt gerekmiyor. Bu bilgilerle Instagram, Twitter ve e-posta duyurusu yaz.”→ 1 dakikada 3 farklı kanal için içerik hazır, üstelik platforma özel tonlamalarla.
“Bu 15 sayfalık raporun özetini 5 maddeyle çıkar. Sonra 'Belediye Meclis üyesi gibi' 2 cümleyle, stratejik önemi vurgulayarak anlat.”→ Claude veya DeepSeek hemen özetler ve hedef kitleye özel sunum sağlar.
“Japonya’dan gelen bir turist grubu için Eskişehir’in tarihi yerlerini anlatan bir PDF rehberi oluştur. Japon kültürüyle karşılaştırmalı notlar ekle, örneğin “Odunpazarı Evleri’nin ahşap işçiliği Japon geleneksel mimarisindeki (Minka) ahşap evlere benzerlik gösterir” gibi.”→ ChatGPT metni, Gemini görsel ekleyerek PDF’i hazırlar, kültürel hassasiyetleri göz önünde bulundurur.
“Masal Şatosu’nda 'Eskişehir’in Zaman Makinesi' adlı 20 dakikalık bir çocuk oyunu yaz. 4 çocuk, 1 yetişkin karakteri olsun. Eğitici ama eğlenceli olsun. Hikayede, Eskişehir’in farklı tarihi dönemlerine yolculuk edilsin.”→ ChatGPT ile 5 dakikada senaryo biter, diyaloglar ve sahne geçişleri hazır.
“Bugün yapılan restorasyon çalışması için bir basın bülteni yaz. Belediye başkanı bir açıklama yaptı: 'Tarihimizi yaşatmak, şehrimizin geleceğidir.' Bu sözü bültene etkili bir şekilde dahil et. Restorasyonun detaylarını ve şehrimize faydalarını vurgula.”→ Claude, resmi dile ve basın bülteni formatına çok iyi uyar.
“Bugünkü etkinlikten bir hikaye koyacağım. 3 fotoğraf var. Her biri için 1 cümle açıklama yaz. Ton: Neşeli, yerel gurur vurgulu. Kullanıcıları hikayeye dahil etmek için bir anket veya soru etiketi ekle.”→ Gemini’nin "Gems"iyle 1 tıkla olur, görseli analiz ederek açıklama önerir.
“Haziran ayında yapılacak 'Eskişehir Kültür ve Masallar Festivali' için 3 günlük bir program hazırla. 10 etkinlik olsun: çocuk, yetişkin, yaşlıya uygun. Açık hava, kapalı alan dengeli olsun. Festival teması ve ana sloganı için 3 öneri ekle.”→ GPT ile yapıp, Claude’la düzenletebilirsiniz, her detayı gözden geçirir.
“Bu bina 1905’te demiryolu memurlarına aitmiş. Şimdi müze olacak. Bu geçişi anlatan 1 paragraflık bir metin yaz. Duygusal, nostaljik olsun ve binanın şehrin dönüşümündeki rolünü vurgula.”→ ChatGPT duygusal dilde harika metinler oluşturur, tarihi bağlamı zenginleştirir.
“Bu restorasyon projesini 10 slaytta anlatacağım. Her slayt için 1 cümle not yaz. Başlık, problem, çözüm, görseller (nereden bulunacağı), bütçe, tarihî değer, projenin toplumsal faydası. Resmi ve ikna edici bir dil kullan.”→ Claude, akademik ve resmi sunum yapısını çok iyi kurar.
“Bu yıl 12 etkinlik, 4 restorasyon, 3 sergi yaptık. Katılım rakamları, medya çıktısı, fotoğraflar ve gönüllü sayıları var. Bu bilgilerle bir yıl sonu raporu yaz. 3 bölüm: Başarılar, Zorluklar, Gelecek Yıl Önerileri. Raporun üst yönetime hitap eden bir özetini de ekle.”→ Claude’un "Project"ında tüm verileri toplayıp, kapsamlı ve analiz içeren bir rapor üretirsiniz.
Siz zaten tarihi koruyorsunuz. Ama yapay zeka, sizin zamanınızı kurtarıyor.
Artık metin yazmakla, rapor düzenlemekle, duyuru hazırlamakla saatler harcamıyorsunuz. O zamanı, daha fazla etkinlik, daha fazla çocukla konuşma, daha fazla hikâye anlatma için kullanıyorsunuz. Yapay zeka, tekrar eden ve zaman alıcı görevleri üstlenirken, siz asıl değer yaratan, insana dokunan işlere odaklanabilirsiniz.
Yapay zeka, sizin asistanınız. Siz ise, Eskişehir’in hikâyesinin gerçek anlatıcısısınız. Teknoloji sadece bir araçtır, gerçek yaratıcılık ve insani dokunuş her zaman sizinle kalacaktır.
Bazıları "yapay zeka işimi alacak" diye korkar. Ama gerçek şu: Yapay zekayı kullanmayan kişi, yapay zekayı iyi kullanan kişiye karşı rekabet edemez. Siz zaten tarih, kültür, insan, hikâye ile uğraşıyorsunuz. Yapay zeka, sadece sizin hikâyeleri daha hızlı, daha güzel anlamanızı ve anlatmanızı sağlar.
Ben size yapay zekanın her şeyi yapabileceğini söylemiyorum. Ama şunu söylüyorum: Siz insan, siz hikâye, siz tarih, siz duyarlılık.
Yapay zeka ise, kaleminiz, mikrofonunuz, projeksiyon cihazınız, hızlı bir araştırma motorunuz. Onu bilinçli kullanırsanız:
Ve en önemlisi: Masal Şatosu’nda bir çocuğun gözlerindeki ışıltıyı, yapay zeka değil — siz yaratırsınız. Ama o masalı yazarken, yapay zeka sizi yorulmadan 10 fikirle destekler.
İsterseniz, şimdiden bir tane "Kent Hikayecisi" GPT yaratalım. Veya bir "Etkinlik Uzmanı" Gemini Gem'i oluşturalım. Telefonunuzu çıkarın, birlikte deneyelim. Kimse uzman olmak zorunda değil. Sadece "Dene, gör, kullan" yeter. İlk adım her zaman en önemlisidir!
Aklınıza takılan her şeyi sorun:
İsterseniz, birlikte bir prompt yazalım, hemen deneyelim. Telefonunuzdan girin: chat.openai.com, claude.ai, gemini.google.com — hepsi ücretsiz temel versiyonu var. Denemekten çekinmeyin!
Son Söz:
Yapay zeka, geleceğin teknolojisi değil — bugünden beraber yaşadığımız bir yardımcı. Sizler, Eskişehir’in hafızasını taşıyan insanlarsınız. Bu hafızayı, bu hikâyeyi, yapay zekayla daha güçlü, daha yaygın, daha canlı hâle getirebilirsiniz.
Unutmayın: "Teknoloji, insanın aklını değil, kalbini taklit edemez." Ama o kalbi, daha çok insana duyurmak için kullanabilir. Teşekkür ederim!
Teşekkür ederim. Sorularınız varsa, ben buradayım. Ya da bir masal yazdıralım şimdi:
"Bir belediye çalışanı, yapay zekayla tanışır ve şehrin hikâyesini dünyaya anlatır…" 😊